چشم و هم چشمی عامل ۳۰ درصد طلاق‌های کشور

مهم‌ترین کاری که خانواده‌ها باید در سال جدید انجام دهند، دور ریختن کینه‌ها و از نو کردن زندگی است که متاسفانه یک آسیب اجتماعی به نام چشم و هم چشمی از سال‌ها قبل در میان این رفتار‌های پسندیده اسلامی و ملی جا باز کرده است و منجر به تضعیف بنیان خانواده و یا فروپاشی آن شده است.

به گزارش گروه سلامت خبرگزاری دانا، زمانی زیادی از رواج چشم و هم چشمی و رقابت‌های ناسالم مالی بین اقوام و آشنایان در مهمانی‌ها و مراسم‌ها نمی‌گذرد ولی در گذر زمان بر شدت این آفت در محافل عمومی و حتی صمیمی افزوده شده است.

 چشم و هم چشمی

خیلی وقت‌ها خود ما نیز در مهمانی‌ها شاهد رفتارهای عجیب و فخرفروشانه میزبان و یا سایر مهمانان شده‌ایم. شاید برای شما هم اتفاق افتاده باشد که یک نفر خواسته باشد با دارایی‌اش، توانایی و دارایی‌های دیگران را تحت شعاع قرار دهد و چه بسا چه مهمانی‌هایی که به خاطر همین رفتارهای نادرست برهم خورده و چه رفت و آمدهایی که قطع شده است.

 مصطفی فروتن به عنوان یک آسیب‌شناس در گفت‌و‌گویی با ما این گونه احساس نگرانی خود را بیان می‌کند که، متاسفانه بحث تجمل گرایی راه خود را به مراسم‌های مذهبی ما نیز پیدا کرده است و در بسیاری از موارد دیده شده است که رفتار هیات‌های صرفا جهت تخریب هیات مقابل یا هم محله‌ای است.  او می‌گوید: جایی که فرد نیاز دارد بیشتر دیده شود به تجمل گرایی روی می‌آورد در واقع این حالتی است که فرد خودش را در نگاه دیگران ارزیابی می‌کند.  فروتن شاخص‌ترین دلیل تجمل گرایی و چشم و هم چشمی را در عقده‌های قدیمی نهفته در دوران کودکی می‌داند و اظهار می‌کند که، فقر فرهنگی باعث می‌شود تا فرد به جای آنکه انرژی خود را صرف اعمال مثبت کند صرف رقابت‌های ناسالم مانند رقابت‌های اقتصادی بین خانواده‌ها بدون در نظر گرفتن شرایط مالی خانواده‌ها کند.

 این آسیب‌شناسی معتقد است که در تمام کار‌ها حتی کارهای خوب، تعادل یک شرط حیاتی است و اصل چشم و هم چشمی دقیقا همین شرط را زیر پا می‌گذارد.  او عدم بلوغ منطق را دیگر عامل مهم در تجمل گرای افراد می‌داند و اضافه می‌کند که، دیده می‌شود که یک فرد تا آستانه سن پیری درگیر تجملات و چشم و هم چشمی است و زندگی خود را قربانی این بیماری خود کرده است.  وقتی که والدین خود را، وقف چشم و هم چشمی می‌کنند این رفتار‌ را به فرزندان و اطرافیان خود القا می‌کنند و به صورت غیر مستقیم این بیماری را به فرزندان خود منتقل می‌کنند.  فقر فرهنگی ما در تمام آسیب‌ها و مشکلات اجتماعی و فرهنگی است و این امر زمانی بیشتر به چشم می‌خورد که اطراف خود را غرق در تجمل گرایی و رقابت‌های ناسالم اقتصادی ببینیم، رقابتی که فشار اصلی خود را بر کانون خانواده و نان آور خانواده (پدر) و منجر به آن می‌شود که نیازهای کاذب مالی بر خانواده تحمیل شود.  زمانی که خانواده از نیازهای مالی فارغ نشود به ناچار مرتکب جرایم اقتصادی و اجتماعی از جمله اختلاس، رشوه، دزدی، قتل می‌شود، این در حالی است که فسادهای اخلاقی متعددی نیز نتیجه فشارهای ناشی از چشم و هم چشمی هاست.

 اگر جامعه نتواند فرهنگ افراد خود را اصلاح کند شاهد تغییر سلیقه اجتماعی خواهد بود که بسیاری از ناهنجاری‌های به بار آمده امروزی در مراسم‌های مختلف ملی و اسلامی کشور ناشی از همین تغییر سلیقه و یا به اصطلاح تغییر ذایقه است.  فروتن تاکید می‌کند که اگر نتوانیم در مقابل تغییر ذائقه اجتماعی درست عمل کنیم، جامعه درگیر معضل‌ها و مشکل‌های بزرگتری می‌شود تا جایی که دچار مسخ فرهنگی می‌شود و ریشه‌های فرهنگی خشک می‌شود‎؛ خانواده‌ها به جای اینکه به اصلیت فرهنگی توجه داشته باشند درگیر رفتارهایی برخلاف آداب و سنت‌های اصیل ایرانی می‌شوند.

 اثرات چشم و هم چشمی

اعتیاد، طلاق، فقر و اختلافات خانوادگی از نتایج همین رفتار غلط است، گیر و دارهای ناشی از چشم و هم چشمی گاهی شکاف‌های بزرگی را در خانواده پدید می‌آورد؛ رقابت ناسالم مالی در بین افراد بدون در نظر گرفتن شرایط مالی خانواده انزوای فردی را به دنبال دارد و یکی از عوامل مهم در طلاق زوج‌هاست که در گام اول با طلاق عاطفی شکل می‌گیرد و این در حالی است که فرزندان و در واقع نسل آینده جامعه از این رفتار ناهنجار قربانیان اصلی این رفتار هستند.

محمدرضا خباز نماینده سابق مجلس شورای اسلامی چندی پیش گفته بود: از هر چهار ازدواج در تهران یکی منجر به طلاق می‌شود و اگر به دادگاه‌ها مراجعه کنید اکثرا به دلیل معضلات اقتصادی است؛ به دلیل اینکه اداره زندگی برای مرد میسر نیست و وضعیت سخت اقتصادی منجر به طلاق می‌شود.  آمار بیکاری و شرایط سخت حاکم بر خانواده و جوانان سبب می‌شود که فرد به سمت مواد مخدر برود. اعتیاد که خود یکی از عوامل طلاق نیز هست ریشه آن در بیکاری و عدم اشتغال است.  وی معتقد است که عامل اصلی ظهور آسیب‌های اجتماعی، مسایل اقتصادی است. ما چند آسیب اجتماعی داریم که منشاء آن مشکلات اقتصادی است مانند طلاق و این آسیب، مشکلات دیگری چون ظهور زنان خیابانی را در پی دارد و به دنبال آن ظهور پدیده کودکان خیابانی را شاهد هستیم.  یکی دیگر از معضلات اجتماعی که منشاء آن اقتصادی است، اعتیاد است. آمار بیکاری و شرایط سخت حاکم بر خانواده و جوانان سبب می‌شود که فرد به سمت مواد مخدر برود. اعتیاد که خود یکی از عوامل طلاق نیز هست ریشه آن در بیکاری و عدم اشتغال است. فرد برای رهایی از گرفتاری‌های روحی ناشی از شرایط سخت اقتصادی به سمت مواد مخدر می‌رود.

 وی به مبانی دین اسلام اشاره می‌کند و می‌گوید: مگر این همه در اسلام تاکید نشده است که اگر از دری فقر بیاید از‌‌‌ همان درب کفر وارد می‌شود و پیامبر فرمودند که کسی که زندگی مادی‌اش تامین نباشد زندگی معنوی هم ندارد.

 فروتن درباره تاثیر چشم و هم چشمی در طلاق معتقد است که، این پدیده یک اتفاق زیرپوستی محسوب می‌شود و نمی‌توان درصد مشخصی برای آن تعیین کرد ولی از هر ۱۰ مورد طلاق تقریبا ۳ مورد آن به علت چشم و هم چشمی است و در برخی دیگر از آن‌ها چشم و هم چشمی یکی از عوامل تشدید کننده اختلافات است.  متاسفانه چشم و هم چشمی در بین تمامی اقشار جامعه وجود دارد و ارتباطی با ثروت ندارد یعنی آنکه نمی‌توان گفت که این رفتار فقط در بین اقشار ثروتمند یا مرفه اتفاق می‌افتد، با تحقیقات به عمل آمده جامعه‌شناسان به این نتیجه رسیده‌اند که چشم و هم چشمی در بین تمامی افراد و اقشار جامعه وجود دارد و هرکسی در حد بضاعت خود و اطرفیان خودش به این ناهنجاری دامن می‌زند.

 چشم و هم چشمی و طلاق

رییس دادگستری شهرستان راور می‌گوید آمار طلاق در سال ۹۱ نسبت به سال قبل ۴/۸ درصد افزایش داشته و میانگین زندگی مشترک نیز از ۹ سال به ۷ سال کاهش داشته است.  وی توقعات نامحدود زن و مرد و حاکم شدن روح تجمل پرستی و اسراف را از جمله عوامل طلاق برمی‌شمارد و معتقد است که دخالت نابجای اقوام و بستگان، عدم توانایی جنسی، عدم تناسب فرهنگی بین خانواده‌ها نیز دیگر عوامل طلاق محسوب می‌شوند.  رییس دادگستری راور بررسی و اجرای شیوه‌های ازدواج آسان درجامعه را خواستار شد و تصریح کرد: بی‌تفاوتی به این مساله مهم ضربه‌های جبران ناپذیری را بر پیکر اجتماع وارد آورده و زمینه انحراف را فراهم می‌کند.  محسن کرمی، معاون امور اسناد هویتی سازمان ثبت احوال چندی پیش اظهار کرده بود که ‌ در سال ۹۰ نسبت به سال ۸۹، واقعه طلاق ۴/۱ درصد رشد داشته است در حالی که ازدواج ۱/۹کاهش داشته است و در سال ۸۹، ۸۷۴ هزار و ۷۹۲ واقعه ازدواج و ۱۴۲ هزار و ۸۴۱ واقعه طلاق به ثبت رسیده است.

 استان‌های خراسان شمالی، زنجان، اردبیل و کردستان بالا‌تر از نرخ متوسط کشوری ثبت ازدواج داشته‌اند و استان‌های تهران البرز، سمنان و اصفهان پایین‌تر از نرخ متوسط کشوری وقایع ازدواج ثبت شده است‌.   وی درباره آمار کشوری طلاق به ما می‌گوید: سال ۹۰ در زمینه طلاق استان‌های البرز، تهران، خراسان رضوی، کرمانشاه، قم با بالا‌تر از نرخ متوسط کشوری در راس سایر استان‌ها بوده‌اند که به ترتیب ۲/۹، ۲/۷، ۲/۴، ۲/۳، ۲/۲ دهم در هزار است و کمترین نرخ طلاق نیز در استان‌های سیستان و بلوچستان، ایلام، چهارمحال بختیاری، خراسان جنوبی و یزد است‌.

  راهکار‌ها

فروتن در درمان آفت چشم و هم چشمی تاکید زیادی بر تغییر و اصلاح الگو در خانواده‌ها دارد و بر این نظر است که خانواده خواستگاه تمام باید‌ها و نبایدهاست و این در حالی است که بسیاری از خانواده فاقد مهارت‌های لازم هستند لذا باید مورد آموزش قرار بگیرند و یک فرهنگ‌سازی مدون در کشور صورت پذیرد چیزی که تاکنون به صورت جدی انجام نشده است.  او راهکارهای سنتی را ناکار‌آمد می‌داند و بر این نظر است که باید بر اساس علم و فنون روز حرکت کنیم و به والدین یاد بدهیم که فرزندان از زبان رفتاری تبعیت می‌کنند و به گفتار والدین اکتفا نمی‌کنند یعنی یک فرزند به رفتار و اعمال اعضای خانواده توجه دارد، لذا والدینی که خودشان به رفتارهای نادرست دست می‌زنند این رفتار را در ذهن کودکان خود نهادینه می‌نمایند که چشم و هم چشمی یکی از همین آفت‌ها است.  مراکز آموزشی نیز نقش مهمی در فرهنگ سازی بر عهده دارند و این مراکز می‌بایستی به همراه خانواده‌ها در آموزش رفتارهای صحیح حرکت کند؛ مدرسه تعیین کننده سرنوشت یک کشور است که باید مقررات در مدارس به کودکان و دانش‌آموزان یاد داده شود.

 فروتن ضمن گلایه از عدم توجه به واردات کالاهای خارجی در کشور مدعی است که زمانی که برنامه مدونی در واردات کالا‌ها به کشور نداشته باشیم یک تنوع گرایی بیمار گونه را در کشور رواج می‌دهیم و بدون توجه به کیفیت، کمیت را در الویت قرار می‌دهیم.  افزایش اعتماد به نفس و الگوسازی مناسب در بین خانواده‌ها باعث می‌شود تا افراد یک جامعه احساس کمبودی نداشته باشند و همین عزت نفس به نوعی قناعت را به دنبال خود دارد چراکه چشم و هم چشمی زمانی آغاز می‌شود که فردی بخواهد احساس کمبود خود را با استفاده از دارایی صرفا مالی جبران کند.  او ماهواره را به عنوان یک برهم زننده نظم اجتماعی مطرح می‌کند و اعتقاد دارد که برنامه‌ها نامناسب ماهواره تجمل‌گرایی، خیانت و بسیاری از ناهنجاری‌ها در جامعه رواج می‌دهد بنابراین رسانه ملی موظف است با تدوین برنامه‌های متعارف در فرهنگ‌سازی اجتماعی همگام با مراکز آموزشی و خانواده‌ها گام بردارد.

 متاسفانه ماهواره‌ها این شعار را در پیش گرفته‌اند که زندگی هرچه گراتن‌تر و هرچی دنیوی‌تر باشد بهتر و شیرین‌تر است در حالی که یک زندگی با رعایت هنجار‌های اجتماعی و اخلاقی، شیرین و موفق است.