زندان و آسیب های اجتماعی

عجیب است اگر بدانید با پیشرفت تکنولوژی، دزدان و تبهکاران نیز در این زمینه پیشی می‌گیرند و دست به کلاهبرداری‌های نوین می‌زنند؛ شیادانی که در زندان هم از دنیای بیرون عقب نمی‌افتند و با علم و فناوری همگام می‌شوند تا جایی که پلیس با پیگیری این تبهکاران باهوش، شگردهای نوین را کشف می‌کند و درصدد شناسایی و ردیابی آن‌ها برمی‌آید.این شیادان روش‌های شگفت‌انگیزی را برای تبهکاری‌های اینترنتی و سرقت کارت‌های عابربانک طعمه‌هایشان به‌کار می‌گیرند. آن‌ها با این روش‌ها در کمین کسانی هستند که در استفاده از کارت‌های الکترونیک سهل‌انگاری به خرج می‌دهند.

توطئه با زبان انگلیسی دستگاه‌های خودپرداز
بسیاری از افراد ساده‌لوح، طعمه صیادانی می‌شوند که حتی در زندان هم دست از فریبکاری‌هایشان برنداشته‌ و همچنان تورهایشان را پهن کرده‌اند تا با به دام انداختن آنان، حساب بانکی‌شان را پرپول‌تر و دامنه کلاهبرداری‌هایشان را وسیع‌تر کنند. باور کردنی نیست اما حقیقت دارد، عده‌ای از زندانیان که دوران محکومیت خود را پشت میله‌های آهنین می‌گذرانند به جای تنبیه شدن دست به دزدی‌هایی می‌زنند که با آزادی از زندان یا هنگام مرخصی نیز می‌توانند به صورت نامرئی به شکار طعمه‌هایشان بروند.عده‌ای از تبهکاران در زندان از طریق آگهی روزنامه‌ها شماره تماس طعمه‌هایشان را پیدا می‌کنند یا عضوی از آن‌ها که بیرون از زندان حضور دارد شماره تماس مالباختگان را در اختیار آنان می‌گذارد و همین کافی است که شیادان دربند به بهانه‌های مختلف از طریق تلفن همراه با طعمه‌هایشان تماس بگیرند و نقشه‌هایشان را عملی کنند. در یکی از توطئه‌ها، تبهکاران در نقش مسئول یک شرکت معتبر با آزمایشگاه‌ها تماس می‌گیرند و می‌گویند می‌خواهند برای استخدام کارکنانشان جهت آزمایش با آن‌ها همکاری کنند. سپس از آزمایشگاه می‌خواهند شماره کارت خود را بدهد تا پولی را برای انجام آزمایشات واریز کنند و به بهانه‌های مختلف این افراد را پای دستگاه کارتخوان می‌کشانند. افراد ناآگاه نیز با استفاده از زبان انگلیسی دستگاه کارتخوان، هر چه را که فرد پشت تلفن می‌گوید انجام می‌دهند تا پول به حسابشان واریز شود بی‌خبر از این‌که با این اقدامات، حساب آن مؤسسه یا آزمایشگاه خالی شده است. خرید لاستیک یا مصالح یا هر چیز دیگری نیز جزو نقشه‌های ماهرانه کلاهبرداران تلفنی است، آنان با فروشندگان تماس می‌گیرند و درخواست کالا می‌کنند و باز هم از طریق کارت‌های عابربانک و استفاده از زبان انگلیسی افراد را پای دستگاه می‌کشانند و به جای واریز پول حساب‌ آن‌ها را خالی می‌کنند.

پیامک‌های تلفنی
پیامک‌های تلفنی یکی دیگر از روش‌های این‌گونه تبهکاران است. سرهنگ فریدون رهبریان معاون مبارزه با جعل و کلاهبرداری آگاهی کشور در این‌باره می‌گوید: برخی کلاهبرداران نیز با ارسال پیامک با عنوان این‌که «شما برنده خوش‌شانس این دوره هستید» افراد را فریب می‌دهند تا برای دریافت جایزه خود مبلغی را جهت سرویس و تحویل به حساب واریز کنند که به این ترتیب نیز آن‌ها فریب می‌خورند.افراد باید آگاه باشند که پیامک‌هایی با این عنوان از سوی همراه اول یا ایرانسل معتبر نیست و حتی شبکه‌های همراه اول نیز هشدارهایی را جهت پیشگیری از وقوع چنین کلاهبرداری‌هایی برای مشترکان خود ارسال می‌کنند.

سرهنگ رهبریان می‌گوید: شیوه‌های دیگری از چنین کلاهبرداری‌هایی وجود دارد. گروه دیگری هستند که از طریق شبکه‌های ماهواره‌ای سؤالی را مطرح می‌کنند و پیامک می‌فرستند تا جواب را برای آن‌ها ارسال کنید که باز هم به بهانه‌های مختلف شماره‌حساب و رمز دوم کارت طعمه‌هایشان را دریافت می‌کنند و به اهدافشان می‌رسند.عده‌ای هنگام دریافت سفارشات محصولات ماهواره‌ای افراد را فریب می‌دهند و می‌گویند قیمت واقعی محصول مثلاً 390 هزار تومان است ولی از شما 90 هزار تومان دریافت می‌کنند و ساده‌لوحان نیز فریب چرب‌زبان‌ها را می‌خورند و این مبالغ را پرداخت می‌کنند اما هنگام استفاده از محصول متوجه تقلبی بودن و کیفیت بد آن می شوند که راهی برای برگرداندن پولشان ندارند و به‌خاطر مبلغ کم هم شکایتی صورت نمی‌گیرد و همین امر دامنه گسترش این کلاهبرداران را وسیع‌تر می‌کند.

چوپان‌های دروغگو
متداول‌ترین روش‌های کلاهبرداری با پیامک تلفنی معروف به چوپان دروغگو است. جالب است اگر بدانید در یکی از پرونده‌ها، تبهکاری توانست با استفاده از همین شگرد 40 میلیون تومان به جیب بزند. در این حادثه کسی در نقش چوپان به مردی پیامک داده بود با این مضمون که «من یک چوپان هستم و گنجی یافته‌ام، استخاره کرده‌ام و به همین دلیل با شما تماس گرفتم و می‌خواهم این گنج را به شما بدهم. پس با من تماس بگیرید تا قرار ملاقات را تعیین کنم.» در این هنگام آن فرد که اطلاعات ناکافی داشته حرف‌های چوپان را باور می‌کند و به مکانی که وی می‌گوید می‌رود. فرد ساده‌لوح حتی هنگامی که به این چوپان یک موز تعارف می‌کند مرد شیاد آن را با پوست می‌خورد، وی نیز متعجب می‌شود و باور می‌کند که این چوپان نمی‌تواند حقه‌ای در کارش داشته باشد چون رفتاری ساده دارد. مالباخته حتی در فکرش هم نمی‌گنجد که همه این اتفاقات بر اساس نقشه‌ای از پیش طراحی شده باشد، به همین دلیل با خیالی راحت همه ادعاهای چوپان را باور می‌کند.چوپان دروغگو نیز منتظر موقعیت مناسبی می‌شود تا طعمه‌اش را شکار کند. او ابتدا یک سکه طلای واقعی به مرد نشان داده بود. با تحقیق مشخص شد حقه‌ای در کار نیست و طلا واقعی است اما این بار موضوع از قرار دیگر بود و مرد ساده‌لوح با چوپان راهی یکی از روستاها شد تا کیسه‌های طلا را در ازای پول بسیار کمی دریافت کند. این مرد که از خوشحالی در پوست خود نمی‌گنجید هنگامی که پول‌ها را تحویل داد و کیسه‌های سکه‌های طلا را گرفت زمانی متوجه تقلبی بودن آن‌ها شد که دیگر هیچ راهی پیش رویش نبود.

جالب این‌که در شگرد چوپان دروغگو گاهی تبهکاران با وعده وعیدهای رنگارنگ طعمه‌هایشان را به کوه‌ها و روستاهای اطراف شهر می‌کشانند و هنگام دریافت پول وی را مورد حمله قرار داده و با تهدید به مرگ پول‌ها را می‌گیرند و پا به فرار می‌گذارند و آن فرد که گمان می‌کرد همه عجله چوپان به دلیل سرنرسیدن پلیس است به حرف‌هایش گوش می‌دهد بی خبر از این‌که در چه دامی افتاده است؟!

تماس‌های فریبکارانه
معاون مبارزه با جعل و کلاهبرداری آگاهی کشور می‌گوید: کلاهبرداری‌های تلفنی، بیشترین پرونده‌ها را در این حوزه به خود اختصاص می‌دهد و کلاهبرداران با شیوه‌های مختلف طعمه‌های خود را به دام می‌اندازند. عده‌ای از این شیادان با عناوین مختلف نظامی، انتظامی، قضایی و… خود را معرفی می‌کنند و دست به کلاهبرداری‌های عظیم می‌زنند.

 گروه دیگری نیز با شیوه آمرانه و تهدید افراد را پای دستگاه خودپرداز می‌کشانند و پول‌هایشان را به جیب می‌زنند. به عنوان مثال کسانی را که در بیمارستان حضور دارند شناسایی می‌کنند و با ردیابی شماره تماس خانواده بیمار با آن‌ها تماس می‌گیرند و می‌گویند بیمارتان احتیاج به عمل دارد و باید مقداری پول را به حساب دکتر و بیمارستان واریز کنند. آن‌ها که از این موضوع بشدت شوکه می‌شوند بدون توجه به صحت و راستی این مطالب، پول را به حساب شخصی واریز می‌کنند که گمان می‌کنند بیمارستان است ولی زمانی متوجه می‌شوند سرشان کلاه گشادی رفته که بسیار دیر شده است.شگردهای نوین دیگری نیز وجود دارد که کلاهبرداران حرفه‌ای با ترفندهای خاص خود به اهدافشان می‌رسند. به این صورت که فرد با مدیریت آرامگاه‌ها تماس می‌گیرد و می‌گوید یکی از اعضای خانواده‌ام در خارج از کشور فوت کرده است اما به علت وصیت او می‌خواهیم وی را در آرامگاه و زادگاهش دفن کنیم و برای این‌کار شماره حساب شما را می‌خواهیم تا کارهایمان را پیگیری کنیم که مدیران آرامگاه با بی‌اطلاعی و طمع‌ گرفتن پول سریعاً پای دستگاه خودپرداز می‌روند، زبان انگلیسی را انتخاب می‌کنند و سپس متوجه می‌شوند که با واردکردن اطلاعات حسابشان صفر شده است.

راز واریز حساب‌های بانکی
شاید این سؤال مطرح شود که این کلاهبرداران چگونه می‌توانند به راحتی به کلاهبرداری‌های خود ادامه دهند بی‌آن‌که ردی از خود به جای بگذارند؟!

راز این کلاهبرداران در شگردهایی است که آنان استفاده می‌‌کنند. کلاهبرداران از طریق کارت‌های اجاره‌ای، پول‌ها را به حساب واریز می‌کنند و پس از برداشت، کارت را به صاحب اصلی‌اش باز می‌گردانند. در این شگرد، شیادان از معتادان یا کسانی که آگاهی ندارند، می‌خواهند یک حساب افتتاح کنند و در ازای اجاره دادن 48 ساعت کارت به آن‌ها پول‌هایی را بپردازند. در این مدت این تبهکاران به اجرای نقشه‌هایشان می‌پردازند و بدون آن‌که ردی از خود به جای بگذارند فعالیتشان را گسترده می‌‌کنند. هنگامی که صاحب حساب، کارت را تحویل گرفت یا از آن استفاده می‌کند یا می‌سوزاند و در ازای پولی که دریافت کرده سخنی نمی‌گوید.گروه دیگری به کارت‌های عابربانک افرادی دستبرد می‌زنند که مطمئن باشند صاحبانشان به خاطر گردش کم حساب آن را سوزانده‌اند و از آن استفاده نمی‌کنند.

جلوگیری از تماس‌های تلفنی زندانیان
معاون مبارزه با جعل و کلاهبرداری آگاهی کشور می‌گوید: «برای پیشگیری و کاهش کلاهبرداری از طریق تماس‌های تلفنی زندانیان، به همه زندان‌ها اعلام کردیم تلفن‌هایشان را به سیستمی مجهز کنند که تبهکاران نتوانند از این طریق نقشه‌های شومشان را عملی کنند. هم‌اکنون این سیستم در اکثر زندان‌ها وجود دارد، به‌این صورت که وقتی فردی از زندان تماس می‌گیرد یک پیام میان‌مکالمه‌ای پخش می‌شود و به دریافت‌کنندگان تماس هشدار می‌دهد فرد از کدام زندان تماس گرفته است. این پیام باعث می‌شود اگر تبهکاری نقشه شومی در سر داشت نتواند به هدفش برسد و طعمه‌هایش با آگاهی از این‌که یک زندانی پشت خط است به آنها اعتماد نکنند.»در این‌جا یک ابهام دیده می‌شود چرا‌که خیلی از زندانیان با دسترسی غیر قانونی به تلفن‌همراه در داخل زندان، به چنین تماس‌هایی برای اجرای نقشه کلاهبرداری شان دست می‌زنند و هنوز اقدامی برای کنترل کلاهبرداری زندانیان از طریق موبایل صورت نگرفته و هر روز شاهد برقراری چنین تماس‌هایی از داخل زندان‌ها با بیرون هستیم به‌گونه‌ای که شنبه همین هفته یک زندانی با استفاده از موبایل با پیش شماره 0910 با خانم پرستاری که آگهی فروش خودرویش را در روزنامه‌ای انتشار داده بود تماس گرفته و با همان روش دستگاه خودپرداز توانسته دو میلیون تومان به‌راحتی به جیب بزند.برخی دیگر با مدارک جعلی یک حساب افتتاح می‌کنند و پس از انجام نقشه‌هایشان آن را می‌سوزانند و سراغ شگرد دیگری می‌روند.

 

دیدگاه کارشناسان
سوءاستفاده مالی از دیگران قدمتی دیرینه دارد که در همه فرهنگ‌ها به چشم می‌خورد. مصطفی فروتن، پژوهشگر علوم رفتاری، فقر مادی-فرهنگی، تاثیر گروه همسالان و… را از دلایل بروز این کلاهبرداری‌ها می‌داند و می‌گوید: خانواده‌هایی که درگیر مسائل حاشیه‌ای هستند از همان ابتدا توجهی به کودکانشان ندارند و آن‌ها نیز با گروه همسالان دست به شیطنت‌های بچگانه می‌زنند که اگر خانواده‌ها آن‌ها را از رفتار زشتشان آگاه نکنند در آینده با مجرمان و کلاهبردارانی روبه‌رو می‌شویم که از طرق مختلف از افراد سوءاستفاده می‌‌کنند. گروه همسالان از دوران کودکی تا بزرگسالی نیز نقش بسزایی در تربیت و نوع برخورد آن‌ها در اجتماع دارد مثلاً افرادی که هنوز درگیر تحمل محکومیت در زندان هستند گاهی نیز با تاثیرپذیری از آن‌ها در باند سارقان حرفه‌ای می‌افتند و با آن‌ها همگام می‌شوند.

کلاهبرداری از زندان
مصطفی فروتن می‌گوید: یکی از دلایلی که زندانیان همچنان به تبهکاری‌هایشان ادامه می‌دهند، می‌تواند همان برچسب خوردن زندانی پس از آزادی‌شان باشد که دیگران نیز همچنان فرد آزاد شده را به همان چشم تبهکار سابق می‌بینند.این امر می‌تواند آن‌ها را به این باور برساند که هرگز جایگاهی در اجتماع نخواهند داشت و همین امر دلیلی می‌شود تا به رفتارهای ناشایست خود ادامه دهند و حتی پایشان را در این حوزه فراتر بگذارند و به کلاهبرداری‌های عظیم‌تری دست بزنند.به عنوان نمونه این زندانیان با این‌که در حال گذراندن دوران محکومیت و حبس خود در زندان هستند از طریق تلفن با افراد تماس می‌گیرند و نقشه‌های شومشان را عملی می‌کنند تا از این طریق بتوانند هزینه خود و خانواده‌شان را که بیرون از زندان زندگی‌شان را به سختی می‌گذرانند، تامین کنند. به گفته فروتن، جلب ترحم اجتماعی ممکن است یکی دیگر از دلایل ادامه جرم زندانیان باشد مثلاً برخی زندانیان با اجرای مراسم گلریزان فکر می‌کنند اجتماع به آن‌ها نگاهی ترحم‌آمیز داشته است و برگشت به مسیر زندگی آن‌ها را سالم نمی‌بیند که همین نگاه نیز آن‌ها را ترغیب می‌کند به فعالیت خود ادامه دهند.

دکتر مصطفی اقلیما، آسیب‌شناس اجتماعی می‌گوید: فقط نباید زندانیان را مقصر همه مشکلات بدانیم بلکه باید شرایطی را فراهم کنیم تا با کاهش این معضلات در جامعه روبه‌رو شویم.

رده‌بندی کردن زندانیان
طبقه‌بندی و رده‌بندی زندانیان در پشت میله‌های آهنین یکی از عواملی است که می‌توان به پیشگیری جرایم از طریق زندان کمک کرد.به عقیده دکتر اقلیما، اگر در زندان‌ها رده‌بندی صورت گیرد افراد کمتری آسیب می‌بینند زیرا وقتی کسی که به علت بدهی کمی محکوم به زندان می‌شود هنگامی که آنجا افرادی را می‌بیند که به علت چک و کلاهبرداری‌های میلیاردی در زندان افتاده‌اند و سرنوشت یکسانی دارند ناخودآگاه درگیر می‌شود و به تعامل برقرار کردن با حرفه‌ای‌ها می‌پردازد و تخلف‌هایی را از آن‌ها یاد می‌گیرد که تا آن روز هرگز بلد نبوده و به همین دلیل حرفه‌ای‌تر می‌شود و حتی وقتی از زندان نیز مرخص شود به دلیل این‌که عضو یکی از باندها و بزهکاری‌های بزرگ شده‌ در خارج از زندان نیز به فعالیت خود ادامه می‌دهد و دست به کلاهبرداری از دیگران می‌زند.سیاستگذاران باید در پایان دوران محکومیت خلافکاران چاره‌ای بیندیشند تا آن‌ها پس از آزادی به درستی جذب کار شوند و همانند یک شهروند درستکار به اجتماع برگردند و فعالیت خود را آغاز کنند. این آسیب‌شناس اجتماعی می‌گوید: هرکس یکبار وارد زندان شود مادام‌العمر محکوم به زندان می‌شود زیرا پس از آزادی از حمایتی برخوردار نمی‌شود و هر کجا که بخواهد فعالیت کند یک سابقه در پرونده‌اش وجود دارد، در حالی که زندانیان به زندان می‌روند تا دوران محکومیت و اشتباه خود را بگذرانند و پس از آزادی مانند یک انسان درستکار هستند که تاوان اشتباه خود را پس داده‌‌اند و دیگر بزهکار نیستند.

 تدوین قوانین
مصطفی فروتن، روانشناس می‌گوید: تدوین قوانین برای حفظ اسرار فردی تا پایان محکومیت فرد می‌تواند بسیاری از معضلات را حل کند.
وقتی فردی به دلایل مختلفی (نزاع، درگیری، سرقت، اقتصادی و…) وارد زندان می‌شود هنگامی که می‌خواهد آزاد شود نباید اطلاعات فردی وی به همه اعلام و در اختیار هرکسی قرار گیرد زیرا وی دچار مشکلات روحی و روانی بسیاری شده است و نیاز به آرامش و حمایت دارد که این امر فاش شدن اسرار وی است. بسته‌های حمایتی نیز می‌تواند به زندانی کمک کند. به عقیده فروتن، اشتغالزایی اصولی و کمپ‌های اقتصاد محور برای زندانیان می‌تواند عاملی برای کاهش جرایم آن‌ها پس از آزادی باشد. هنگامی که زندانیان از سوی دیگر افراد جامعه حمایت شوند با آن‌ها تعامل درست برقرار می‌کنند و در صدد ضربه زدن به آن‌ها بر نمی‌آیند.

هشدار پلیس
سرهنگ فریدون رهبریان، معاون مبارزه با جعل و کلاهبرداری آگاهی کشور می‌گوید: هشدار به همه صنوف، سازمان‌ها و خدمات بازرگانی، اداره‌‌ها و… می‌تواند در کاهش کلاهبرداری موثر باشد تا تعداد قربانیان کاهش یابد. هر چند شگرد و شیوه‌های کلاهبردارانه بسیار است ولی افراد می‌توانند با انجام برخی اقدامات به دزدان رو دست بزنند و آنان را در انجام تبهکاری‌هایشان ناکام بگذارند. آن‌ها باید آگاه باشند برای پرداخت و واریز به حساب خود به هیچ عنوان نیاز نیست پای دستگاه‌های خودپرداز بروند و شماره حساب و رمز کارت و رمز دوم خود را در اختیار بیگانگان قرار دهند. همچنین افرادی که کارت‌های خود را گم می‌کنند سریعاً به پلیس اعلام سرقت کنند تا از آن سوءاستفاده نشود.